Κοινωνική ευθύνη: ατομική και εταιρική

Πολύς λόγος γίνεται τελευταία για την "εταιρική κοινωνική ευθύνη". Συνέδρια, ημερίδες, άρθρα σε επιστημονικά και κανονικά περιοδικά. Στις ιστοσελίδες των επιχειρήσεων υπάρχουν σύνδεσμοι για να μάθουν οι ενδιαφερόμενοι τι έχει κάνει η κάθε επιχείρηση για την κοινωνία, δηλ. τι κάνει πέρα και πάνω από τις τυπικές υποχρεώσεις της που προσδιορίζονται από τους νόμους. Στο λεξιλόγιο των επιχειρήσεων είναι κοινές πλέον λέξεις όπως "αξίες" και "κοινωνική ευθύνη". Αποκτά λοιπόν κανείς την εντύπωση ότι οι επιχειρήσεις μπορούν να κάνουν ομορφότερο τον κόσμο μας. Είναι πραγματικά έτσι τα πράγματα;

Ο λόγος που οι επιχειρήσεις δίνουν σημασία σε ο,τιδήποτε και ξοδεύουν έστω και ένα ευρώ είναι γιατί γνωρίζουν ότι το ένα ευρώ θα τους αποφέρει περισσότερα χρήματα μακροχρόνια. Δεν θα επενδύσουν σε "εταιρική κοινωνική ευθύνη" αν δεν έχουν συγκρίνει προσεκτικά το κόστος και το αναμενόμενο όφελος από την επένδυση αυτή. Αυτές οι αποφάσεις λαμβάνονται με πολύ σοβαρό σχεδιασμό - αν μία επιχείρηση (ή ο manager) αποφασίσει να επενδύσει σε κάτι το οποίο δεν προβλέπεται να αποφέρει τα περισσότερα χρήματα, αν δηλαδή κάνει 'κακή τοποθέτηση' των χρημάτων, τότε θα 'τιμωρηθεί' σύντομα από την αγορά. Πώς; πολύ απλά, οι χρηματοδότες της ή οι μέτοχοί της θα προτιμήσουν να δώσουν τα χρήματά τους σε κάποια επιχείρηση που δεν σπαταλά τα χρήματά τους σε κακές επενδύσεις, αλλά αντίθετα, σε επιχειρήσεις που μπορούν να επενδύσουν τα χρήματά τους σε τοποθετήσεις με τη μεγαλύτερη δυνατή απόδοση.

Συνεπώς, το εταιρικό κοινωνικό προφίλ μίας επιχείρησης υπάρχει διότι (και μόνο όταν) "πουλάει" στους καταναλωτές. Αν δεν πουλούσε, καμμία επιχείρηση δεν θα ρίσκαρε τα χρήματά της για να κάνει ομορφότερη ή δικαιότερη ή καλύτερη την κοινωνία μας. Μία επιχείρηση δημοσιοποιεί το κοινωνικό της προφίλ γνωρίζοντας ότι οι καταναλωτές με τη σειρά τους θα την επιβραβεύσουν προτιμώντας αυτήν και όχι τους ανταγωνιστές της. Αυτή είναι η απλή αριθμητική.

Όπως φαίνεται από τα παραπάνω, στη βάση της εταιρικής κοινωνικής ευθύνης υπάρχει η "ατομική" κοινωνική ευθύνη. Η ατομική ευθύνη είναι πολύ πιο σημαντική από την εταιρική για τον εξής λόγο. Χωρίς την ατομική κοινωνική ευθύνη δεν μπορεί να υπάρξει εταιρική κοινωνική ευθύνη. Γιατί; Εμείς οι άνθρωποι, με την ιδιότητά μας ως καταναλωτές, καθορίζουμε τα οφέλη που θα έχει μία επιχείρηση η οποία σκέφτεται να αναλάβει την Α ή τη Β (ή καμμία) δράση εταιρικής ευθύνης. Εμείς, ως καταναλωτές, παίρνουμε χιλιάδες επενδυτικές αποφάσεις καθημερινά, πολλές φορές χωρίς να το καταλαβαίνουμε. Κάθε ευρώ που δίνουμε για το προϊόν Χ είναι ταυτόχρονα απόφαση να ΜΗΝ δώσουμε το ευρώ μας στο προϊόν Ψ. Και κάθε απόφασή μας να δώσουμε ένα ευρώ στο προϊόν Χ είναι ταυτόχρονα ένα μήνυμα προς όλες τις επιχειρήσεις για να προσφέρουν κάτι παρόμοιο με το Χ.

Είναι λοιπόν κρίσιμο να αναλογιστούμε πόσο συνεισφέρουν οι δικές μας καθημερινές "επενδύσεις" στο να γίνει η κοινωνία που ζούμε πιο όμορφη, πιο ηθική, και πιο ανθρώπινη, και να κάνουμε τις καθημερινές μας επενδύσεις μας πιο συνειδητά. Η πρωτοβουλία για οποιαδήποτε βελτίωση της κοινωνίας ξεκινά από μάς, και όχι από τις επιχειρήσεις.

Είναι ασφαλή αυτά τα προϊόντα;

ΝΑΙ. Είναι τουλάχιστον εξίσου ασφαλή όσο αυτά τα οποία περιέχουν cruelty, και γι' αυτό κυκλοφορούν στην αγορά.

Αυτή τη στιγμή υπάρχουν εγκεκριμένες μέθοδοι για την δοκιμή προϊόντων και συστατικών που δεν απαιτούν την χρήση ζώων (π.χ. καλλιέργειες ιστών). Η νομοθεσία επιτρέπει στις επιχειρήσεις να διαλέξουν μόνες τους ποια μέθοδο θα χρησιμοποιήσουν για να ελέγξουν την ασφάλεια των προϊόντων τους.

Και εμείς μπορούμε να διαλέξουμε ως καταναλωτές τι θέλουμε να περιέχουν τα προϊόντα που χρησιμοποιούμε.

Με άλλα λόγια, πώς προτιμάτε να παίρνετε το μπάνιο σας; Με βαναυσότητα, ή χωρίς;

Τι ακριβώς σημαίνει "cruelty-free" επιχείρηση;

Σημαίνει "χωρίς βαναυσότητα σε ζώα". Μόνο που δεν είναι τόσο απλό όσο φαίνεται, όπως θα δείτε παρακάτω.

Πολλοί άνθρωποι δεν γνωρίζουν ότι εκατοντάδες χιλιάδες ζώα στον κόσμο υφίστανται οδυνηρά πειράματα για να δοκιμαστούν καλλυντικά, είδη προσωπικής περιποίησης, απορρυπαντικά, αποσμητικά χώρου, καθώς και τα συστατικά τους.

Το 1996 ένας συνασπισμός οργανώσεων για την προστασία των ζώων της Ευρώπης και της Αμερικής δημιούργησε το μοναδικό διεθνώς αναγνωρισμένο πρόγραμμα πιστοποίησης επιχειρήσεων που επιτρέπει στους καταναλωτές να αναγνωρίζουν εύκολα τα προϊόντα τα οποία δεν περιέχουν βαναυσότητα στα συστατικά τους.

Στην Ευρώπη, αυτό το πρόγραμμα πιστοποίησης περιλαμβάνει δύο ξεχωριστά Πρότυπα (το Humane Cosmetics Standard για τα καλλυντικά και τα είδη προσωπικής περιποίησης, και το Humane Household Products Standard για τα προϊόντα νοικοκυριού). Στις ΗΠΑ και τον Καναδά το πρόγραμμα περιλαμβάνει ένα μόνο Πρότυπο, το Corporate Standard of Compassion for Animals, το οποίο όμως καλύπτει και τα δύο είδη προϊόντων. Στην ουσία πρόκειται ακριβώς για το ίδιο πράγμα: Και τα τρία πρότυπα ζητούν από την επιχείρηση που θέλει να πιστοποιηθεί ως "cruelty-free" τα εξής.

(1) Να έχει σταματήσει να κάνει πειράματα σε ζώα για το τελικό προϊόν.
(2) Να έχει σταματήσει να χρησιμοποιεί συστατικά τα οποία έχουν δοκιμαστεί σε ζώα στα προϊόντα της.
(3) Να μην αναθέτει σε άλλες επιχειρήσεις να κάνουν πειράματα σε ζώα για λογαριασμό της.
(4) Να δηλώσει ένα έτος - ένα συγκεκριμένο έτος (το οποίο δεν πρέπει να αλλάζει κάθε χρόνο) - από το οποίο έτος και μετά κανένα από τα προϊόντα της ή τα συστατικά που χρησιμοποιεί δεν έχουν ελεγθεί σε ζώα. Αυτό το συγκεκριμένο έτος είναι το λεγόμενο "fixed cut-off date", δηλ. το έτος από το οποίο και μετά τόσο η επιχείρηση όσο και οι προμηθευτές της είναι "καθαροί". Με απλά λόγια, αν μία επιχείρηση λέει ότι είναι cruelty-free από το 2002 και μετά, αυτό σημαίνει ότι η ίδια η επιχείρηση καθώς και οι προμηθευτές της έχουν σταματήσει τα πειράματα σε ζώα από το 2002. Αν, αντίθετα, μία επιχείρηση εγγυάται ότι "τα συστατικά της δεν έχουν ελεγχθεί σε ζώα κατά τα τελευταία 5 χρόνια", αυτό συνήθως σημαίνει ότι αγοράζει από προμηθευτές που κάνουν σήμερα πειράματα σε ζώα - απλώς η συγκεκριμένη εταιρεία αγοράζει το 2007 τα συστατικά τα οποία έχουν δοκιμαστεί σε ζώα το 2002, και του χρόνου θα αγοράσει συστατικά που θα έχουν ελεγθεί το 2003, κ.ο.κ, χωρίς στην ουσία να αναλαμβάνει (ούτε αυτή, ούτε οι προμηθευτές της) καμμία σοβαρή δέσμευση για να σταματήσει τη χρήση πειραματόζωων για δοκιμές προϊόντων. Αυτές οι δηλώσεις λέγονται δηλώσεις "μετακινούμενης ημερομηνίας" (movable cut-off date) και είναι εντελώς παραπλανητικές διότι οι επιχειρήσεις που τις κάνουν συνεχίζουν να συντηρούν τον κύκλο της βαναυσότητας. H βαναυσότητα δεν παύει να είναι βαναυσότητα, είτε γίνεται σήμερα, είτε έγινε το 2002. Οι επιχειρήσεις που ψωνίζουν τώρα κάτι που ελέγθηκε 5 χρόνια πριν δεν έχουν κάνει τίποτε για να σταματήσει ο κύκλος των πειραμάτων στα ζώα, και δεν αξίζουν τα χρήματά μας.

Κάθε επιχείρηση, προκειμένου να μπει στο πρόγραμμα και να πιστοποιηθεί, υφίσταται έναν ανεξάρτητο έλεγχο στα βιβλία και τις διαδικασίες της. Ο έλεγχος αυτός γίνεται και σε όλους τους προμηθευτές της, έτσι ώστε να διασφαλιστεί ότι η επιχείρηση που πιστοποιείται πράγματι ακολουθεί τα αυστηρά κριτήρια τα οποία ορίζονται στο Πρότυπο. Οι πιστοποιημένες επιχειρήσεις αποκτούν το δικαίωμα να χρησιμοποιούν το σήμα Leaping Bunny στις συσκευασίες τους.

Σημείωση: Τα προϊόντα νοικοκυριού (household products) περιλαμβάνουν μία μεγάλη γκάμα προϊόντων: χλωρίνη, απορρυπαντικά πιάτων και ρούχων, καθαριστικά σπιτιού, προϊόντα για το γυάλισμα των επίπλων, αποσμητικά χώρου, κ.λπ.

Πηγές:
BUAV
CCIC

Ευχαριστίες:
ΛΚ

Υπάρχουν τέτοια προϊόντα στην Ελλάδα;

ΝΑΙ, αλλά όχι πολλά. Ούτε υπάρχουν σε πολλά καταστήματα.

Αλλά αυτό μπορεί να αλλάξει!

Πώς; Χρησιμοποιώντας τη δύναμή μας ως καταναλωτές.

(1) Ζητώντας από τα καταστήματα που ψωνίζουμε να φέρουν προϊόντα που έχουν το leaping bunny (το αυθεντικό).

(2) Zητώντας από τις επιχειρήσεις να εφαρμόσουν το Πρότυπο Humane Cosmetics Standard. Γνωρίζω ότι αρκετός κόσμος έχει στείλει email σε ελληνικές επιχειρήσεις καλλυντικών ζητώντας αυτό ακριβώς το πράγμα. Εάν κάποια επιχείρηση λάβει αρκετά email από καταναλωτές που λένε ότι σταματούν να αγοράζουν μέχρι η επιχείρηση να γίνει πραγματικά cruelty-free και να υιοθετήσει το Πρότυπο, τότε οι επιχειρήσεις θα αναγκαστούν να δουν με μεγαλύτερη υπευθυνότητα το θέμα των πειραμάτων σε ζώα (περισσότερα γι' αυτό στο σχετικό topic).

Για να είναι πραγματικά δυνατός ο λόγος μας πρέπει να συνοδεύεται από αντίστοιχες πράξεις. Μέσα από αυτό το blog θα μπορέσουμε σιγά-σιγά να δημιουργήσουμε έναν κατάλογο με τα προϊόντα που μπορούμε να βρίσκουμε στην Ελλάδα, ώστε να γνωρίζουμε τι επιλογές έχουμε, και έτσι να μπορούμε να "ψηφίζουμε" με το πορτοφόλι μας.

Ο τρέχων κατάλογος (αναζητήστε τον στο blog) περιέχει προϊόντα επιχειρήσεων που έχουν πιστοποιηθεί σύμφωνα με το Πρότυπο Humane Cosmetics Standard. Αυτές οι επιχειρήσεις έχουν το δικαίωμα να βάζουν το σήμα leaping bunny (το αυθεντικό) στις συσκευασίες των προϊόντων τους.

Δεν έχουν απαγορευθεί τα πειράματα σε ζώα;

Το Φεβρουάριο του 2003, η ΕΕ συμφώνησε να υιοθετήσει μία πανευρωπαϊκή απαγόρευση των πειραμάτων στα ζώα (όσον αφορά στα καλλυντικά), αλλά αυτή η απαγόρευση θα πραγματοποιηθεί σε στάδια μέχρι το 2013. Επίσης συμφώνησε να απαγορεύσει την πώληση νέων προϊόντων που έχουν ελεγχθεί σε ζώα, αλλά η απαγόρευση αυτή θα τεθεί εν ισχύει το νωρίτερο το 2013.

Η Μεγάλη Βρετανία και λίγες άλλες χώρες έχουν υιοθετήσει ολική ή μερική απαγόρευση των πειραμάτων σε ζώα για καλλυντικά, αλλά η χρήση ζώων για τέτοια πειράματα συνεχίζεται στην υπόλοιπη Ευρώπη και στον υπόλοιπο κόσμο. Αυτό σημαίνει ότι τα καλλυντικά και τα απορρυπαντικά που είναι διαθέσιμα στους καταναλωτές στα καταστήματα και στα super-markets στην Ελλάδα δεν είναι 'καθαρά' από πλευράς πειραμάτων σε ζώα, παρά τις παραπλανητικές δηλώσεις του τύπου "Not tested on animals", "Αυτό το προϊόν δεν έχει δοκιμαστεί σε ζώα", "Against animal testing", "Cruelty-free", κ.λπ. Αυτές οι δηλώσεις συνήθως αναφέρονται στις δοκιμές που γίνονται στο τελικό προϊόν, και όχι στις δοκιμές που γίνονται στα συστατικά, που είναι το πιο κρίσιμο σημείο.

Όπως φαίνεται λοιπόν, στα ράφια θα συνεχίζουμε να βρίσκουμε προϊόντα που χρηματοδοτούν τη χρήση πειραμάτων σε ζώα μέχρι τουλάχιστον το 2013. Ο μόνος τρόπος να βοηθήσουμε είναι να αναζητούμε προϊόντα με το σήμα Leaping Bunny, και να πιέσουμε τις επιχειρήσεις να το υιοθετήσουν.

Πηγές
http://www.gocrueltyfree.org/c_faqs.php#
http://www.eceae.org/english/cosmetics.html

Γιατί βλέπω τόσα άλλα κουνελάκια σε συσκευασίες;

Γιατί οι επιχειρήσεις θέλουν να πείσουν ότι έχουν καλές προθέσεις, και να κάνουν τους καταναλωτές να νιώσουν άνετα με τις αγορές τους. Αν είχαν πράγματι καλές προθέσεις, θα είχαν πάρει πιστοποίηση για το πρότυπο Leaping Bunny. Όλα τα άλλα σήματα με λαγουδάκια, καθώς και δηλώσεις του τύπου "Αυτό το προϊόν δεν έχει δοκιμαστεί σε ζώα" είναι απλώς παραπλανητικά μηνύματα, είτε γίνονται από άγνοια των επιχειρήσεων για το θέμα, είτε γίνονται εσκεμμένα (οι επιχειρήσεις γνωρίζουν ότι "η συμπόνοια πουλάει"). Είναι καθήκον του κάθε ενός από εμάς τους καταναλωτές να δείξουμε στις επιχειρήσεις ότι εμείς θέλουμε να δούμε το Leaping Bunny στη συσκευασία τους και μόνο αυτό, και όχι οποιοδήποτε άλλο παραπλανητικό μήνυμα.

Στην Ελλάδα αυτή τη στιγμή δεν υπάρχει πιστοποιητικός φορέας. Όμως, οι ελληνικές επιχειρήσεις που εξάγουν στην Αγγλία (ή θέλουν να εξάγουν στην Αγγλία) μπορούν να πιστοποιηθούν από την BUAV
http://www.gocrueltyfree.org/e_retailers.php

και όσες εξάγουν στην Αμερική ή στον Καναδά μπορούν να πιστοποιηθούν από την CCIC
http://www.leapingbunny.org/industry.php

Τι είναι το Leaping Bunny;

Είναι το σήμα που υπάρχει σε προϊόντα επιχειρήσεων που ακολουθούν είτε το Humane Cosmetics Standard (HCS), ή το Humane Household Products Standard (HHPS), ή το Corporate Standard of Compassion for Animals, τα μόνα διεθνή Πρότυπα για καλλυντικά και απορρυπαντικά που είναι πραγματικά cruelty-free (δηλ. που δεν "περιέχουν" βαναυσότητα σε ζώα μέσα στα συστατικά τους).